"The lights in the conference hall was put off.  I came up the stage in front of an audience of 250 disaster survivors coming from diferent places in Mindanao and the Visayas."

“The lights in the conference hall was put off. I came up the stage in front of an audience of 250 disaster survivors coming from diferent places in Mindanao and the Visayas.”

A symbolic performance act opened the Kumperensiya ng mga Disaster Survivors  at 8:00 AM in Cawachsi Conference Hall in Tacloban City last November 5, two days short of the November 8 anniversary of the tragedy caused by Yolanda Supertyphoon.  The lights in the conference hall was put off.  I came up the stage in front of an audience of 250 disaster survivors coming from diferent places in Mindanao and the Visayas.

I was carrying  a copy of what I will deliver—a poem titled DALUYONG   (People Surge).  There was a vigil candle on a stand beside the lectern.  I lighted the candle and very soon  delivered the poem under its flickering  flame.

 

DALUYONG

 

May ngitngit na ibinulong ng hangin

Sa puso ng payapang karagatan,

Ginambala ang kalagitnaan

Ng Dakilang Laot, at nagbinhi

Ng mumunting lilo na buong bilis

Na umikot nang umikot nang umikot…

Hanggang nilikha nito’y dambuhalang alon

Na dumaluyong nang buong lakas at bangis

Sa  mga hangganan ng kayumangging lupa.

 

Maririnig ang ugong ng nagngangalit,

Umaalimpuyo’t dumadaluyong na Alon

Mula sa laot—hinampas ang  mga pampang,

Hinalibas ang mga buhangin sa pasigan.

Nilulunod ang mga hibik at hiyaw,

Mga daing, panambita’t sigaw mula

Sa mga siwang, mga lungga’t mga bibig ng lupa,

Dumaloy sa lahat ng sulok ng puso’t kaluluwa,

Ngayo’y umuukilkil sa budhi at damdamin ng lahi

Rumaragasang ilog ng bumabangong madla.

Sa lawak ng mga lupain at lawa ng  bayang  api

Pumipintig,  pumipintig,  pumipintig ang  pangarap

Kay  laon nang  nababaon sa dibdib ng pighati,

Kay tagal nang nauumid sa delubyong  gabi,

Naghahangad ng katambal na tinig ng pag-alsa—

Natatanging himig ng nagpupumiglas na mga kuldas

Ng arpa! Ibinubulalas ay mga butil ng musikang himagsik!

Ang bawat piraso’y ramdam bilang tilamsik

Ng mithiing paglaya ng  bayan na nakapugad

Sa sanlaksang taon ng pagkaalipi’t pagdurusa.

 

Masdan ang umaalon na katipunan ng taumbayan!

Hinahabol ay mga hibla ng sinag ng bukang-liwayway,

Bitbit ang libulibong sulo sa loob ng kanilang mga puso,

Sabay-sabay na inaawit ang minimithing kalayaan!

Hinihiyaw ang hangad na  katarungan!   Matinis

Na nananambitan na mai-ahon mula sa kasasadlakan!

Ngunit sa paisa-isang pagdinig ng kanilang mga salaysay

Sa ilalim ng butas-butas na mga bubong…sa pagitan ng

Natutuklap na mga dingding ng panandaliang pabahay,

Nasasalat ang tindi ng dalamhati ng bawat taumbahay.

 

Ang wika ng isang Marissa ay salamin ng suliraning

Naaninag sa mga butil ng luhang nakadungaw sa mata:

Sindak sa nakaambang demolisyong isasagawa ng gobyerno.

Balak yatang  itago ng Meyor sa mga mata ng Santo Papa

Na nakatakdang bibisita sa Pilipinas sa darating na Enero

Ang kahirapang bunga ng kapalpakan mismo ng  estado.

Mga kataga rin namang umigkas sa bibig ni Jennelyn,

Isang Nanay na taga Baras, “Maupay unta kun may ada

Hanapbuhay sa paglilipatan sa amin.   Aba’y makuri gad

Na waray trabaho, waray kabuhayan.  Hindi naman natupad

Pangako ng pulitiko!  Sana’ sundan agad ng gawa ang salita.”

Ang kwento naman ng isang drayber ng traysikad: “Mahirap

Talaga ang buhay ng dukha!  Kami lagi ang nasasalanta. . .”

Kaya’t sa paglipas ng santaong pagkalubog sa mga alaala

Ng delubyong tumangay ng kanilang buhay at silay ng umaga

Ang mumunting pag-asang kumikislap sa hamog at ambon

Sinasahod nang buong lugod sa mga bukas nilang palad —

Sabay dalangin na sa pagkuyom nito upang maging kamao

Ng pakikibaka,  at sa ilalim ng diwang nananalig sa matatag

Na  pagkakaisa, may mga hadlang man at sagabal sa landas

Tungo sa pinto ng umaga, buo ang kanilang tiwalang sisikat

Nang buong ningning ang araw sa isang maaliwalas na bukas. . .

 

To provide momentum to the solemnity of the act, I supplemented the poem reading with a rendition of the following songs:

PAGLALAMAY

Hindi ako makatulog

Sa tuktok ng gabi

Nagdurugo ang pangarap

Sa matinik na larangan

 

Hindi rin ako makatulog

Sa pisngi ng bundok

Maingay ang mga sapa

Ng gubat niluluha

 

Hindi rin naman makatulog

Sa may dibdib ng lupa

May lindol na likha

Ng puso ng madla

 

Lalong hindi sa pasigan

Ng mga alon kandungan

Umuugong na dagat

Humihiyaw na bayan

 

Ngunit di ko alintana

Ang magpuyat sa magdamag

Hindi ako nag-iisang

Naghahabol sa liwanag

 

BUKANGLIWAYWAY

Masdan ang araw sa takipsilim

May kulay ng dugo

Ang gumagapang na dilim

Masdan ang bayan sa kanyang gabi

May bahid ng dugo

Ang lupang kayumanggi

 

Kay haba ng gabing

Ating susuungin

Kay haba ng landas

Na ating tatahakin

 

Sa dulo ng pangarap

May langit na bughaw

Ang mukha ng silangan

May ngiti ng liwanag

 

Sisikat ang  araw

Singningning  ng  ginto

Magbubukang-liwayway

Ang bagong  umaga

 

Darating  ang  pangako

Ng  bagong  bukas

. . .

comments powered by Disqus