Sama sa gidahom ang gilaraw ug gipahigayon
Sa Tres Sawahes gituman ra gayod ni Haribon
Kutob sa maabot sa iyang katakos ug kahanas
Gikan sa kasinatia’g inantigong pangapgpas.
Sayod siyang adunay bangkaw nga gipunting
Kanunay sa iyang kinabuhi ug kasingkasing
Sa iyang pamunoan nga gilaoma’g gisandigan
Sa damgo sa kahayopan alang sa kabag-ohan
Nahimutang siya sa tilwa sa duha ka nagsuhi
Nga hulga: ang usa sa iyang bililhong kinabuhi,
Ug ang usa, sa pagtuo’g pagsalig sa kahayopan
Nga may modangat pang tinuod nga kausaban.
Haribon (naghinuktok)
“Unsaon ko kaha niini pagtimbang-timbang?
Kinahanglan igmat ko nga dili matikangkang
Sa peligro sa akong lawasnong katunhayan!
Patuohon kong hingpit ko silang giduyogan!
“Kinahanglan ayohon kog latay sa hugot nga pisi –
Kanang wala gyuy bisan kinsang balhibo magisi.
Ah, hibawo na ko! Pinaagi sa pasobrang-sulti,
Kanang ginatawag sa iningles og hyperbole!
“Patuohon ko tanang mga halas ug naghambin og laa
Nga sila maoy akong pinalabi ug pinangga! Haha!
Mawalis sa kalipay ngabil sa Sawahes! Aron-ingnon
Nakong isaad angpangayo nilang modernisasyon!
“U gang mga kalanggaman dagko ug gagmay?
Ah dili sila kanako makabasol ug makamahay,
Isaad ko ang tanom tanom tanom nga tulumanon
Daghang bag-ong bungang-kahoyng tamnon!…”
Apan sa ngadto-ngadto niyang pagpalabi’g sulti
Nabitik si Haribon sa iyang kaugalingong diskarte
Ang mga isog pulong nga sa iyang sungo gitilaok
Sa kalanggaman nagdulot kakuyaw ug kahadlok.
Tiaw moy manghulgang sa laa sa mga bitin pasiritan
Ang mga salag sa Pantaron nga mga kalanggaman?
Kay mituo sa sulsol sa Tres Sawahes nga gilumloman
Og mga itlog sa mga baganing langgam ni Mandalangan?
Bisan si Siloy nga nagataghoyg gugmang gawasnon
Ug si Alimukong naghagumhom og pagbating giluom
Giba-orang lit-agon aron sa halwa ibalhog ug lamigon
Hastang Kanaway gibawalang molupad nga magpanon?
Ang mga Manatad nga tulin pa sa hangin motadlas
Sa kalangitan, sa ilang masuklanong angal mipagawas!
Si Talabong nga ubay sa tanlag ang kaputi sa balhibo
Wala kapugong, mikapakapa sa iyang mulo’g reklamo.
Halos tibuok Kalanggaman sa Mindasilang miduyog
Sa sentimiento kontra sa malupigong mga pagbaod
Ug madasigong mipasibaw sa ilang hugot nga pagbatok
Sa mga kalapasan sa ilang mga hayopanong katungod.
Nanghitabo kining tanang mga paglapas sa katungod
Sa panahong naghari ang puthawong halasnong balaod
Nga gipahamtang si Haribon sa tibuok Mindasilang
Pahiayon sa bigaong Bakunawa sa Impyernong Kasadpan.
Nangapilay ug nangalungi ang mga sanga sa kakahoyan
Nangapulak ang mga bunga, nangaharos ang kadahonan
Lakip mga lunhawng udlot ug mga putot nga nagpasad
Sa mga luna sa lasangnong kalibotan sa yutang lumad.
Dili mayhap ang nagadahik nga mga gagmayng molupyo
Sa silong sa lasang ang nawad-ag kinabuhi ug pamuyo.
Kapid-an ang nanglayas paglikay sa katalagmang mugna
Dili sa Kinaiyahan kundili sa Nilalang nga laa og dila.
Dinasig sa kaamgohan nga nahigmata na ang kadaghanan
Sa kadaotan sa halasnong pagmando ni Haribong gamhanan,
Us aka adlaw niana sa buang Amignon naghugpong-protesta
Lainlaing hut-ong sa molupyong lasangnon sa Dakong Isla!
Gipasang ang ilang nag-ambahang tingog ngadto sa langit.
Ang mga bagang dag-om ilang gitambayayongan pagdughit.
Buot nilang buslotan sa nagdilaab nilang gawasnong timguha
Ang salimbong sad an-ag sa Hustisya’g Kalinawng himaya.
Sumpayan pa.
English translation
As expected, the traitorous plot and dirty game
Of the Tres Sawahes was ultimately adopted by
Haribon, as far as he could muster by his critical
Acumen and skills tempered by long political history.
He was aware of the spear constantly aimed at his head,
Ever threatening his life and the very heart of his
Leadership which served as the sole hope and fulfilment
Of the dream for change of the subjects of the realm..
He was practically thrust between two conflicting
Threats: one against his precious existential survival,
The other against the hope and faith of his subjects
That social transformation would still be forthcoming.
Haribon (intently musing)
“It is incumbent upon me to weigh the matter seriously!
I should be overly keen not to put into grim jeopardy
My own survival or my physical existential integrity!
I shall reassure them I am entirely under their influence!
“I must be extra careful in doing my tightrope walk—
One in which not anyone’s feathers will be ripped off.
Ah, yes! Through my wonted verbal exaggerations—
That which in literary parlance we call hyperbole! Ah,
“I can make all snakes and creeping beasts believe
That I am fully for them and absolutely pamper them!
The lips of the Tres Sawahes will be folded back in joy
With my make-believe promise of army modernization!
“And the Avian population, the high and the lowly,
Ah, they won’t be disappointed, they can’t reproach me,
I will promise them my program of plant plant plant!
All species of plants and fruit trees will be in abundance.”
But in the daily verbalization of his thoughts and feelings
He has been ensnared by his own hyperbolic phraseology.
The brave words that have been shrieked out by his beak
Have caused untold fright and fear to the Avian citizenry.
It’s no joke to be threatened with violent air spray
Of snake venom over the nests of the forest birds
Because of the intrigues frothed by the Tres Sawahes
That here are eggs of rebellious avians led by Abucay.
Even Siloy whose melodious songs of romantic love
And Alimukon who only hums his suppressed emotion
Are being threatened with detention in an iron cage.
And Kanaways are banned from winging in flocks…?
Sly Manatad who can traverse the breadth of the sky
Swifter than the winds could no longer his ire forbear.
And Talabong whose immaculate whiteness parallels
His innocence could not anymore restrain his plaints.
The entire Avian kingdom of Mindasilang empathized
With the widespread outrage against the cruel threats.
Oh, how they valiantly registered their resolute opposition
To the wholescale violation of their political rights. . .!
All these indignities against universal rights happened
At a time when the reptilian iron rule reigned supreme
As imposed by Haribon over the entire Mindasilang Island
In obeisance to the maniacal whims of Mighty Bakunawa.
The bounteous boughs of the forest trees were ripped off,
Fruits of all sizes and color, ripe or freshly green, felled
Along with the budding leaves, shoots and sprigs, nakedly Scattered all over the native ground of the forest world.
The vast ruins defy estimation even as countless forest
Dwellers miserably lost their dear lives and dear homes.
Innumerable evacuees have fled from the calamity not by
Nature made but by creatures with poison tongues imbued.
Prodded by awareness that the majority has awakened
To the parlous consequences of Haribon’s reptilian rule,
One cool rainy day, the different classes and species of the Masses of forestland populace made a massive protest action.
They lanced their unisoned voices to the sky where thick
Dark clouds hovered frighteningly over the whole Island!
And by their fiery hearts bored a hole through the gloom
That hitherto veiled the glorious sheen of Justice and Peace.
To be continued. (davaotoday.com)
READ:
Seed of dreamt peace: Si Haribon ug si Bakunawa (Part 1)
Seed of dreamt peace: Si Haribon ug si Bakunawa (Part 2)
Seed of dreamt peace: Binhi sa damgong kalinaw (Part 3)
Seed of dreamt peace: Binhi sa damgong kalinaw (Part 4)
The Seed of Peace in Default (Part 5)
A Peace Dream Vanishing (Part 6)
