Rep. Nancy Catamco of North Cotabato, if we recalled, has been declared “persona non grata” by the Lumad organizations — namely Salugpongan Ta Tanu Igkanugon, PASAKA Confederation of Lumads, Karadyawan and Kasilo — for her unbecoming conduct and uncalled for acts against the Lumad evacuees earlier this week.
Yesterday, July 23, she came back after the failed dialogue with the Lumad evacuees held last Monday at Apo View Hotel together with Partylist Representatives Luz Ilagan and Carlos Ysagani Zarate. This time, she brought along with her a large contingent of riot police officers and men, military officials and the paramilitary group Alamara.
She was bent on forcing the Lumad evacuees at Haran Compound of the UCCP to be carted back to their communities in Talaingod. And the tension and commotion happened when the riot police tried to ram through the compound’s gate which at that instance was barricaded by the Lumad evacuees. The police failed in their attempt to enter Haran compound, after violently beating the barricade-keepers with truncheons. Some Lumad folks were hurt.
In the midst of the rising tension and stand-off, Vice-Mayor Paolo Duterte together with some City Councilors came to intervene. Here a dramatic gallant act happened with Lumad woman datu Bai Bibyaon chiding Rep. Catamco in front of the Vice-Mayor for all the mess created at the Haran fiasco.
In her loud eloquent mix of Manobo-Bisaya, she struck Catamco on her face with the following speech, “You’re to blame for all this disorder! You have tricked us! Why did you bring the military, when these are the very people who abused us with all forms of human rights violations back there in our place? Which is the very reason why we evacuated and sought refuge here in Davao City? You are acting as spokesman of the Military! And now, you are forcing us to go back to our places when you have not exerted effort in demanding the pull-out of the military from our communities? We will never go back there if the military are still there! You have no understanding of our problems and deep-rooted suffering! If you sincerely want to help us, drive away the military from Talaingod!”
And the North Cotabato representative could not prevail upon Bai Bibyaon nor could she interrupt her who did not stop a second in her powerful delivery. It was an excellent reprise of what the Congresswoman herself did to the Lumad evacuees days earlier at Haran and during the non-dialogue at the Apo View Hotel. In effect, it was giving her “a dose of her own medicine”!
But a little while later after that humiliating experience with Bai Bibyaon, Rep. Catamco could not be prevailed either with her dirty game—a revelation of her training as an unconscionable, unscrupulous Trapo politician who knows no bounds in making deceptive acts and dirty tricks and dishing out lies to the public. She surpassed her unbecoming conduct and uncalled-for acts at the Haran compound earlier in the week—insulting and castigating the Lumads like she was a Senyora of a hacienda!
Well, what she did was to surreptitiously grab a Lumad woman evacuee and her daughter who ware standing near the forcibly destroyed part of the Haran fence and took her into a police patrol car and carted her away from the compound site.
The Lumad woman and daughter were, of course, petrified and scared. And later Catamco made vicious propaganda lies in the media about the Lumad family as voluntarily sneaking out of the Haran in her desire to go back to her community in Talaingod.
Verily, this dirty unprincipled act of the Cotabato woman legislator will not be her last. Her Trapo orientation will always be goading her to pursue similar dirty games or even much worse stinking acts in her career.
But this was not the final scene of the drama that unfolded yesterday starting from very early in the morning until late afternoon. July 23 will be remembered by the Manobo evacuees as a Day of Triumph for Salugpongan.
The good Vice-Mayor went after Rep. Catamco and caught with her at the dswd Office. Here he scolded the police people and the woman legislator herself for arrogating unto herself the power of commanding the police in such a disorderly act at the Haran Compound. And he ordered the clearing of the area outside the Haran compound — disallowing presence of any group, police or non-police, standing by the perimeter close to the compound site.
Then late in the afternoon, a program was conducted inside the Haran with the Lumad leaders delivering speeches and the Lumad youths rendering songs and other cultural renditions.
Ang Babayeng Pang-an og Dila
[Usa ka trahik-komikong Drama]
Prologo
Taliwala sa kahilom sa kabuntagon,
samtang giduyan sa huyuhoy ang mga dahon
ug nakigdula sa mga anino ang dan-ag sa adlaw,
mga bidlisiw niini sa mga sanga nakigsayaw.
Nagpiyakpiyak ang mga tamsi nga nagbatog
sa gagmayng sanga sa kahoy, nagtabyog-tabyog,
samtang naga-awit,
nagsangpit, nagsangyaw’g
umaabot nga panghitabo— kagubot, kayagaw, , ,
Unang Yugto
Takulahaw nagyapa-yapa, kalit nga mitungha
uska babayeng nagdiwalwal ang nagsangang dila,
nagpaila nga usa siya ka diwatang mikunsad
gikan sa dalag nga panganod sa amihanan.
Kuyog niya ang 500 ka mga tang-ang hayop
kansang mga sungay sa ilang dughan nanurok,
sa ilang nagsudlot nga mga mata nag-aso-aso
ug nag-uylap-uylap dalag nga siga sa kalayo.
Wala madugay, gihawiran sa babaye iyang dila,
iyang gikumot ug giwisi-wisi ug gihata-hata,
hangtod nga nanidlit asull ug dalag nga nana—
nangalisbong mga pulong sa tumoy sa iyang dila.
Ug nangusmo siya kay miuki-ot sa iyang ilong
ang kalangsa sa iyang kaugalingong mga pulong!
Diay nagpabilin pa sa iyang hagkot nga laway
ang duga sa kinaham niyang salad nga petsay!
Mmmhe! Baho! baho! baho! Pagkabaho . . . !
Dili mahimo. . ! Dili mahimo. . ! Dili mahimo. . !
Papulion gyud ta mo! Kon dili madala og dayalok,
Pagawason mo nako dinhi by hook or by crook!
Ikaduhang Yugto
Apan ang mga Datu maoy gipili ang dayalogo.
busa nahitabo ang pekeng dayalogo sa Hotel Apo.
kuyog ang mga hayop, ilang mga dila gikumkom
sa ilang mga kukong sa patayng dugo nagdagtom.
Ug nahimong monolog ang dayalogong gitakda,
gikuptan sa Babaye ug giwarawara ang iyang dila,
walay laing makasulti kondili ang dilang gikuptan,
namisik iyang laway sa hangin ug mga dalunggan.
Bisan ang halangdong Caloy Zarate ug Luz Ilagan
sa ilang mga pamahayag gisapawan ug gitapin-an
sa dilang way undang pagwisiwisi ug pagwarawara!
Nag -walk-out ang mga Datu ug duha ka kongresista!
Halandomon uyamot kadtong dramatic monologue
para sa kongresista nga gipakgang sa makabungog
nga binastos nga “I’m not talking to you Caloy!”
pulong gitalaktalak sa Trapong politikong pahoy!
Usa ka eksena kadto sa trahik-komikong pasundayag!
Dayon, uska hulga ang sa Babayeng pang-an giyagyag.
atubangan sa mga Bakwit sa tugkaran sa Haran—
Nanumpang mobalik siya para sa ilang kaluwasan?
Ikatulong Yugto
Ug tuod man, sa Ikatulong Yugto sa trahedya-komedya,
mibalik ang Babayeng pang-an nga may mga mga dala:
Daghang irong sungayan, ug mga lobong Alamara!
nagbuot-buot pagmando— “Mga bakwit pauli na!”
Unya, mga irong sungayan ug mga lobong Alamara
misulay sa pagpwersag sulod lusot sa barikada
sa mga Bakwit, pastor, ug concerned sectors sa Davao,
naglambigit sa paghiusang lig-on pas pader nga puthaw!
Bisan sa pasistang bayolenteng kusog nga gipakita—
panghapak, pamunal ug pamuspos gamit ang batuta—
Pakyas ang mga linuog ug yawan-ong pakusog
sa Babayeng pang-an!—ang dila gibahag murag ikog!
Ug isip climax ning trahedya-komedyang drama,
sa paghiabot ni Bise-Mayor Paolo Duterte sa Haran,
misulod ang Babayeng pang-an, iyang dila gipagawas,
gipasidlit laing baho nga pamakak ug pangulipas:
Dili daw Bakwit ang giingon niyang nangalisngaw
kondili mga basurang gi-selfie sa iyang kalimutaw.
Apan ang Babayeng Lumd nga lider, si Bae Bibyaon,
nga nailhan nakaayuo sa iyang ka manggialamon,
Mibarog sa bantok nga prinsipyo sa tumang kaugdang,
kaligdong ug kaisog, gitamparos ang Babayeng pang-an
Ug mabayanihong namulong: “Ikaw ang hinungdan
ning tanang kasamok ug kagubot, Babayeng Pang-an!
Gilingla mo kami ‘g gibudhian! Ngano kang nagdala‘g
mga hayop nga sungayan ug mga lobong Alamara!
Wa ka ba masayod nga mao kini silay hinungdan
sa among pagbakwit ug pagdangop dinhi sa Haran?
Gitampalas nila sa mga buhat nga yawan-on
ang among bililhong katungod nga tawhanon.
Among pangandoy alang sa kaugmaon napusgay!
Milayas mi sa kamatayon ug mga sungayang panulay!
Among panawagan: Ang mga sungayan papahawaon!
Ug dili na gayod hangtod sa hangtod pabalikon…!
Unya ikaw, pekeng diwata, imo ming papulion?
Kon tinuod ka motabang, sila ang imong palayason…!
Dili! Dili kami mobalik sa among mga pinuy-anan
hangtod naa pa sa among lugar ang mga sungayan!
Ikaw! Ikaw man diay maoy ilang tigpamaba!
Gipatilaw mi nimog pasipala sa pang-an mong dila!?”
Ikaupat nga Yugto
Hahaha. Wala makadiskarte ang pang-an og dila!
Nangluyloy yang nagbitayng dila ug misutoyg pahawa.
Apan naghimog laing di-masingo-sa-kabaho nga buhat –
Usa ka inahan ug anak nga Bakwit gisignit, gibaswat
Gikarga ug gitakas sa patrol kar sa mga pulis dog
ug gi-propaganda sa media nga konohay miipsot
kay gusto na daw mopauli sa iyang pinuy-anan.
Pastilan, pagkahugawg dula ning Trapong politisyan!
Apan sa opisina sa DSWD siya ug mga iro nasakpan!
Sa potaheng kasaba ni bise-Mayor ug gipatagamtam:
Nganong sa pagmando sa mga pulis siya nagbuot-buot
ang Davao City dili niya teritoryo ug wa siyay labot?!
Mirisi sa Babayeng pang-an og dila! Persona non Grata!
sa mga Lumad ug progresibong katawhan sa Dakong Isla!
Apan nasayod tang ilawom sa iyang dunot nga tanlag
naa pay daghag tinan-ogang nangalisbong baklag!
Busa, mga igsuong Lumad! Mga katawhang linupigan!
Magtukaw kanunay ug lig-onon ang mithing baruganan!
Dili magpalingla ug idayag ang laa sa pang-an og dila!
Bairon kanunay ang suwab sa pakigbisog para sa kawsa!
____
don pagusara `
hulyo 26, 2015
