Damgong Kalinaw Gitamplas
Sukad niadtong halandumong adlaw nga gisapang
Ang mga awit sa kasakit ug kayugot sa kalanggaman
Nga halos moguhay-guhay sa mga bagang panganod
Ug sa dakong wanang sa langit nagbalod-balod,
Nanuhot-suhot sa mga gihang sa mga sanga’g dahon
Sa kakayohan, nakapangilog-kilog sa mga balagon,
Nangatagak ang mga yamog nangabyon sa mga udlot
Nangurog sa kahadlok ang mga til-as ug mga ulod.
Ang mga awit ug balak, ang mga ganay ug garay
Sa mga kahiubos nagpatimbakuwas sa nagpauraray
Sa kangitngit, ,nagpabuka sa mga matang nagpunayg
Nagdamgo’g kurakot nga bahandi ug kahamugaway.
Misanap sa tanang suok ug kalikopan sa Mindasilang
Ang dahunog sa hugpong-protesta nga nagpaasdang
Sa halawom nga pagmahay nga gitumban ni Haribon,
Iyang kapangakoan nga gidahom nilang pagatumanon,
Apan diay maskara sa talamayong pagpaka-aron-ingnon.
“Hain na man ang iyang gipakitang pagka talahuron?”
Mipalupad sa ilang daiyang mga pulong matulisokon
Ang tanang molupyo sa kalasangan labina sa Pantaron,
Diin nahimutang iyang buhatan ug puy-anang Lawaan.
Mianam-anam nag pahilayo kaniya ang mga silingan;
Sama sa dili na nila sinati ang ilang kanhiayng pangulo
Nga nagsangyaw nga duna siyay gihablon nga damgo–
Ang damgo sa kalinaw para sa tibuok Mindasilang.
Damgo nga konohay naggumikan sa iyang kaamgohan
Sa mga hinungdan dinha sa kasingkasing sa katilingban—
Ang kawalay kaangayan sa mga molupyong kahayopan.
Sa sinugdan, napiho ni Haribon nga dali rang maugmad
Ang damgong kausaban, ilawom sa pakighakop-palad
Sa mga baganing abyan ug sumusunod ni Mandalangan
Nga dugay nang nagatagik og mga awit sa kagawasan.
Apan natislaob ang damgo ug pangandoy ni Haribon
Sa dihang nakig-abin siya sa tulo ka dagkong kampeon
Nga manggugubot ni Bakunawa—ang Tres Sawahes,
Kansang kahanas sa pinusong wala siyay ikagpares.
Busa sa kasamtangan ang Tres Sawahes nagmalampuson
Sa ilang mga laraw ug tinguha nga maoy nagpahigayon
Sa halasnong balaod nga naghari sa tibuok Mindasilang
Ug sa kang Haribong damgo nakayagaw nagpatikangkang.
Ilawom ning maong halasnong balaod walay kagawasan,
Ang mga dugokang katungod sa mga molupyo napagan!
Daghan nang naputlag ginhawa gumikan sa mga abuso
Sa mga tanga’g halas nga Tres Sawahes maoy nagmando.
“Patyon bisan kinsa nga way si kinsa ang may tulubagon!.”
Mao kanay nagtunhay nga gawi gitamod sa mga sulugoon
Sa halasnong balaod! Ug si Haribon nahimong talamayon
Sa pagpatunhay ning gawi nga labing madaugdaogon!
Sa laing bahin, ang Tres Sawahes nawalis pirme ang simod
Ug sa pagsigeg aguk-ok ang ilang liog kanunayng nagburot!
Naghingapin ang kahimuot, kalipay’g halasnong garbo
Labina na ang sinaligang Bakunawa nga si Sawahe Uno!
Halos adlaw-adlaw nagpapisik sa mga pulong lang-og:
“Motunhay nang kalinaw, hapit na mapuo mga samokan!
Ang nagsamok-samok nga mga Gangis, Timos ug Mangloy
Halos di na mabati ilang alingisig ug is-is nga taghoy!”
Ug nagpalagpot sa iyang laway sa pasagad nga pangagpas,
“Human sa tulo ka adlaw ang alangisig hingpit na mapad-as.
Hinay na kaayo ang tingog sa mga samokang mga gangis
Nipis na kaayo ang sitsit nga mosidlit sa ilang mga talinis!”
Ug gipasangyaw sa iyang mga sinaligang baksan ug cobra
Nga sunod puohon: mga abyan sa mga bathala’g diwata—
Ang mga rebeldeng Bag-ong Hugpong sa Kalanggaman —
Mga abyan ni Mandalangang bathala sa panggubatan.
Si Haribon wala nay gahom sa Tres Sawahes mobabag
Gipasagdan na lang silang moyagaw sa ilang pamahayag
Ug imbis babagan, siya pa ang nagpasamot og pagrabe
Sa kagubot pinaagi sa iyang pamalikas ug hyperbole. . !
Ang iyang mga tradisyunal nga kaawayng Banog ug Uwak
Lakip ang dagkong pak-an sa kangitngit ubos ni Pungak
Naghulat na lang sa tukmang higayon nga makapuli sila
Sa paghari sa Mindasilang sibo sa kaulag ni Bakunawa.
Sumpayan pa
English version
Peace Dream Trampled Upon
Since that memorable day when songs and poesies
Crafted of pain and anger of the Avians were lanced
To the sky which virtually shredded the thick clouds
And floated like ocean waves in the firmament,
Flowed into the meshes of the branches and leaves
Of forest trees, causing goosebumps on the vines,
Shook the dewpearls on the young leaves to fall,
And the caterpillars and hairy worms to shiver in fear.
The songs and poesies, the rhymes and rhythmic lines
Projecting imageries of dismay, roused the dwellers
In dark shadows, opened the eyes accustomed to sleep
And to dreaming of stolen wealth and luxurious life.
Swept on all the nooks and spaces of Mindasilang,
The resounding echoes of mass protests that thrust
Feelings of deep regrets which Haribon trampled upon,
Commitments expected to be piggybacked to fulfillment,
But were after all masks of despicable hypocrisy:
“Where are the noble virtues he displayed in the past?”
They threw to the winds their varied words of reproach
All of them citizens of the jungle, especially of Pantaron,
The site of his high office and Lawaan dwelling place.
Little by little, his neighbors distance themselves from him
Sensing his clear alienation from the leader they knew
Who once proclaimed he has woven for them a dream—
The dream of peace for the entire realm of Mindasilang.
A dream that accordingly emanates from his realization
That the social ills are rooted in the heart of society –
The age-old injustices incumbent in the jungle lifeworld.
At the start, Haribon was certain the dream could be readily
Realized—the dream for Change, under the pact of handclasp
Between his turf and the warriors of the god Mandalangan
Who have been crafting freedom songs for long decades.
But the longtime dream and aspiration of Haribon promtly
Sank when he chose to ally himself with the three champs of
Violent discord sent by Bakunawa—the Tres Sawahes, whose
Deft hands in the art of chicanery he just couldn’t match.
And so in the incumbent state of affairs, the Tres Sawahes
Succeeded in all their schemes and are able to install
The reptilian junta now reigning the entire Mindasilang
And which has effectively desecrated Haribon’s dream.
Under this reptilian junta freedom is an alien notion,
The fundamental rights of the citizenry are trampled upon!
So many have been deprived of breath by the venomous
Bites of the snakes and scorpions of Tres Sawahes.
“Anyone can be killed with no one being accountable!”
Impunity is what thrives as ethos for the servants of
The reptilian junta law! And Haribon is the despicable
Executive implementer of this state of tyrannical rule!
On the other hand, the Tres Sawahes have had their snouts
Constantly folded back in wide grins, their necks swelling
In restrained laughters! Boundless their amusements, rejoicing
And boastful outbursts, most of all Bakunawa’s Sawahe Lorn!
Daily, he has had his stale words broadcast in sprinkles:
“Peace is near, the troublemakers are almost exterminated!
The rebellious Cicadas, Crickets and moths can no longer
Manifest their piercing hisses and whistling noise!”
And one day he spat out his mouth fluids in wild prediction,
“In three days the forest din shall be completely silenced.
The hisses of the troublesome Cicadas have died down
Only very thin sound can be ejected by their proboscis!”
And he ordered his big snakes and cobras to broadcast:
That forthwith, the warriors of gods and fairies will be next
To be targeted—the New Army of Avians—the followers
Of Mandalangan —mythic god of war and resistance.
Haribon has lost power to oppose and resist the Tres Sawahes.
He has resigned his will to control their public utterances;
And instead if contradicting them, he has intensified and
Worsened the clime of unpeace by his curses and hyperboles..!
His traditional rivals in political strifes—Gentry Hawk and Crow
Together with big winged beasts of darkness under Gentry Owl
Are just waiting for the most opportuned time when they will be
Tossed to rule Mindasilang rhythmic to Balunawa’s libidinous will.
To be continued
READ:
Seed of dreamt peace: Si Haribon ug si Bakunawa (Part 1)
Seed of dreamt peace: Si Haribon ug si Bakunawa (Part 2)
Seed of dreamt peace: Binhi sa damgong kalinaw (Part 3)
Seed of dreamt peace: Binhi sa damgong kalinaw (Part 4)
The Seed of Peace in Default (Part 5)
A Peace Dream Vanishing (Part 6)
Poetry: Damgong Kalinaw nga Nahanaw (Part 7)
Peace dream abandoned (Part 8)
