In order to render full worth and justice to the death of Kumander Parago, we stop at nothing to let the blossoming of creative expressions that rightfully celebrate his life and passion on the path of revolutionary struggle. Here is a versified outburst as tribute to the ideals and cause he died for –

 

Pasidungog-Dayeg kang Kumander Parago ug Ka Kyle,

Mga Bayani ug Martir sa Kawsa sa Katawhang Linupigan

Kumander Parago, usa ka buntag

sa imong banikanhong kinabuhi,

milusad ka gikan sa imong linghod

nga kabatan-on ngadto sa nataran

sa katilingbanong pakabana’g kahimatngon,

natingban sa mga ugdol ug lubyok ,

ulat ug samad sa bangis nga panahon.

ang nahikyad nga kahiagoman sa katawhan

ilawom sa gabon nga nagtaptap sa semi-kolonyal

ug semi-pyudal nga kahilunaan sa katilingban.

Ug sa walay pupanuko imong gisum-ok ang

hagip-ot ug liko-likong dalan sa pakigbisog,

ang imong mga mata inabagan sa dan-ag sa

panglantawng makinasudnon, imong mga tiil

tinultolan sa lig-on nga kapangakoan—maoy

miagakay sa imong pakigdait sa katawhan.

Imong giliot ang masiot nga kalasangan,

giubog ang mga sapa, ang kinanaas niini

nagdala’g mga tuwaw, mga mulo, mga agulo’g

mga tiyabaw sa mga dinaugdaog ug linupigan.

Ug ang mga pinitik sa imong kasingkasing

nahimong siyagit sa pag-alsa sa katawhan!

Gipasibaw mo ang imong walay pagkahunlak

nga kapangakoan ug panumpa alang sa kawsa

sa kaangayan, demokrasya ug katarungan!

Ug ang kalanggaman miambahan sa pag-awit

sa gugma’g pagbati dugay nang gilumloman

sa inampingan nga suok sa imong dughan:

Imong gihalad imong kinabuhi sa himagsikan!

Halangdong Kumander Parago, ang kaaghop

sa imong pulong ug pahiyom maoy mga pungpong

sa kamatuoran nga gihakop sa masa, ingog

bulak sa antuwanga, pulahong dilaab sa kalayo

nga misilab sa ilang pagbating makiyutawhanon—

gisapupo ang ilang katimawa ug kaalaot

ug gipakayab nga bandila sa pakigbisog!

Tadlas sa tibuok sangkad sa wanang sa ilang

kahimatngonan mikayab ang lintunganay

sa kawsang imong gipakamatyan—..

Mga pulong nga maoy dugokang kahulogan sa

Himagsikan pintok nga gipisi sa imong dila:

“Dili kini gubat tali sa military ug sa NPA

kundili pakigbisog kini sa masa sa katawhan

alang sa tiunay nga kausaban ug demokrasya!”

Mahal nga kauban, binating Kumander Parago!

Nanaha sa tumang kalunhaw ug nanalingsing

sa kadalisay ang pwersa sa masa sa kabanikanhan—

Silang maoy tiunay nga tigmugna og kasaysayan,

Silang maoy hinungdan ug gipahinungdan sa

kawsa sa nasudnong demokratikong himagsikan.

Mga kaigsuonan, mohilom kita sa makadiyot.

Pamatia, naay sagadsad sa mga tunob nga nagkaduol—

Mga tunob sa dili-maihap nga bagang duot sa katawhan.

Nagabaktas silang madasigon latas sa mga dalandalan

sa kabukiran. Ania sila! Sud-onga ilang bayhon!

Kapid-an ka libo sa mga molupyo sa kabanikanhan

Naghatod kang Kumander Parago ug ni Ka Kyle

nganhi sa atong handurawan! Kapid-an ka libong

mga bukton nagsapnay kanila sa labihang kalulot

ug pagpanga, gilaylay ang uylap sa ilang gugma

nga mihadla sa atong pangisip ug panumdoman!

Mga igsuon ! Mga kasama ug binating katawhan!

Tan-awa sila! Si Kumander Parago ug si Ka Kyle!

misanag sa ilang agtang ang mithi sa kaangayan!

Mibukhad sa ilang pahiyom ang dan-ag sa kaadlawon!

Mibathay sa ilang panagway ang panaad sa kabuntagon!

Sugaton ta sila ug hangpon ang naggilak-gilak nga

sanglitanan sa ilang pagkahiagom: “Bug-at pa

sa nagbuntaog nga kabungtoran sa Apo Sandawa

ug Matutum ang kahulogan sa ilang kamatayon.”

Dili gayod makalimtan ang panig-ingnan

nga ingog nanganawkanaw nga monyumento

sa wanang sa atong kasingkasing ug kalag.

Ang sulog sa gugma’g pakighiusa nga gipasunding

sa katawhan naghaguros daw dakong bul-og sa baha

gikan sa kabanikanhan, misanap sa kapatagan, ug

miluon sa pakig-unong sa mga molupyo sa dakbayan

nga midahunog murag mga balod sa habagat.

Mga binating kaigsuonan, paminawa—ang haganas

sa dugong nanagayday sa kaugatan ni Kumander Parago

naghuni sa balak ni Gat Andres Bonifacio — ang Pag-ibig

sa Tinubuang Lupa. . . nga mihagting sa matag kwerdas sa

kasingkasing sa mga Pilipinhong tim-os nga nagmahal sa

yutang natawhan. . .Tugoting kantahon ko ang pipila

ka estropa sa maong awit. . .

[ang awit]

Ipasibaw ta ang atong pasidungog ug pagdayeg!

Isinggit ta ang atong way kinutobang paghimaya

sa mithi sa pakigbisog nga giulaag dugo ug luha!

Mobisibis sa atong kapangakoan ang ilang anglitanan,

Molipang ug mamungag mga akto sa pagpakasakit,

Mobukhad isip mga gihay sa panumpa sa’tong mga ngabil:

Iasdang ang kawsang gilabanan ni Kumander Parago!

Iasdang sa way kaping pagukon-ukon ug pagmakuli

ang baruganang gibugtian sa iyang bililhong kinabuhi!

Iasdang ang puwersa sa katawhang nakigbisog!

Mabuhi ang nasudnong demokratikong himagsikan!

____

Below is the English version:

All Honor and Praise to Kumander Parago and Ka Kyle,

Heroes and Martyrs of the Oppressed People’s Cause

Kumander Parago, one morning

of your rustic life in the country,

you stepped down from the realm

of your carefree childhood innocence

to the rough and tumble terrain of

social awareness and concerns, replete

with fresh scars and wounds of cruel times.

And by your willing heart did your hawk’s eye

explore the hapless plight of the masses arrayed

beneath the mists that cover the semi-feudal,

semi-colonial conditions of Philippine society.

Without reservations you rushed into the

twists and turns of the narrow road of struggle,

your eyes illumined by nationalist standpoint,

your feet guided by a firm commitment—your

constant beacon as you communed with the masses

of the people. You trekked on steep mountain trails

and on dense jungle’s labyrinthine pathways,

ford rivers and streams whose rippling noise

echoed the sighs, agonizing murmurs and

and cries of the exploited and the oppressed.

And the sound of your heartthrobs turned

into crying calls for people’s resistance!

You brandished high your undying commitment

and pledge to the advance of the cause of

freedom, democracy and social justice!

And the birds chorused the songs of love

and aspirations long nestled in the innermost

space of your heart. And you offered your

life in total devotion to the revolution!

Honorable Kumander Parago, the soft

in your voice and smiling countenance

are truths embraced by the masses like

bouquets of gumamelas, its raging flames

of red enkindled their patriotic sentiments—

O how they jelled their miseries into a fighting

force and brandished it as an emblem of struggle!

Across the entire stretch of their subjective realms

flutters the very essence of the cause you died for—

Words that encapsulate the fundamental import of the

Revolution are succinctly twined by your tongue:

“This is not a war between the military and

the NPA but a struggle of the masses for

genuine Change and democracy!”

My dear comrade, beloved Kumander Parago!

the fighting force of the people in the countryside

has spread and branched out in all its pure vigor

and freshness—they are the real makers of history;

they are the motive force and beneficiaries

of the national democratic revolution.

Brothers and sisters, let’s keep silent for a moment.

Let’s hearken to the sound of approaching footfalls —

footfalls of the teeming masses of the people

in their trek along the mountain trails and forest

pathways. Here they are! Behold their marching

columns! Thousands of the countryside masses

escorting Kumander Parago and Ka Kyle in their

journey across the landscape of our imagination!

Several thousand arms carry them in unspeakable

tenderness, singing the rhythm of their love to dwell

eternal in our minds and undying remembrances!

Brothers and sisters! My dear comrades and friends!

Look at them! Kumander Parago and Kasamang Kyle!

The ideal of social justice gleams on their foreheads!

The glow of dawn blossoms on their smiles!

The promise of morning shines on their faces.

Let us meet them and welcome the golden

message in their mishap: “The worth of

their death is weightier than the high mountains

of Apo Sandawa and Matutum.” Their example

will always be dearly remembered— shining monuments

of greatness in the realms of our hearts and souls.

The force of love and solidarity manifested

by the people roars like the flood’s headwaters

from the highlands, sweeps across the lowlands,

merges with the show of sympathy of city residents

that resound like habagat waves of the sea!

My dear brothers and sisters, my dear comrades!

Hearken to the rippling sound of the bloodstream in the

arteries and veins of Kumander Parago! How it echoes

the music of the poetic outburst of Gat Andres Bonifacio

in his Pag-ibig saTinubuang Lupa . . . that plucks the

heartstrings of everyone who truly loves his native land .

Please allow me to sing an excerpt of the song. . .

[the song]

Let us resound our memorial of honor and praise!

Let us sing out loud our paeans to the glory of

the emblem of struggle soaked in blood and tears,

dripping to sprinkle our commitment to manifest

in acts and deeds of sacrifice, to blossom to fullness

as petals of oath on our lips:

Advance the ideals of Kumander Parago!

Advance without reservation the cause for which

he gave up his precious life with absolute selflessness!

Advance the fighting force of the masses of the people!

Long live the National Democratic Revolution!

_____

don pagusara

9 july 2015

comments powered by Disqus